Dlatego też w 2008 roku korzystając z możliwości jaką dały nam projekty systemowe zaczęliśmy realizować projekt „Razem ku samodzielności – Integracja społeczna i zawodowa osób zagrożonych wykluczeniem społecznym” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Łącznie na przestrzenia lat 2008 – 2015 objęliśmy wsparciem 1151 osób.
Dużo wysiłku włożyliśmy we wspieranie i dodawanie pewności siebie uczestnikom, którzy przychodzili do nas z wieloma problemami związanymi z sytuacją rodzinną, zawodową, różnymi obciążeniami.
Projekt był dla nas wielkim wyzwaniem, gdyż nie mieliśmy wcześniej praktyki w pozyskiwaniu funduszy EFS. Dziś, po niemal ośmiu latach, widzimy, że nasze wysiłki mają sens. Prowadząc ewaluację z osobami, które zakończyły już udział w projekcie, mamy powody do zadowolenia. Spora grupa znalazła zatrudnienie, niektórzy założyli działalność gospodarczą.
CHARAKTERYSTYKA SPOŁECZNO-DEMOGRAFICZNA UCZESTNIKÓW PROJEKTU
Grupę docelową projektu systemowego ”Razem ku samodzielności - integracja społeczna i zawodowa osób zagrożonych wykluczeniem społecznym” realizowanego przez PCPR w Łomży stanowiły osoby, które łącznie spełniły 3 warunki i były one:
W latach 2008 - 2015 zostało pozyskane ok 6 milionów zł. Dzięki temu z udziału w projekcie skorzystało 1151 uczestników projektu, którzy zostali zakwalifikowani do następujących kategorii:
Rysunek 1: Struktura uczestników projektu wg kategorii
Na strukturę beneficjentów projektu w znaczący sposób wpłynął wprowadzony w 2011 roku wskaźnik uczestnictwa osób niepełnosprawnych, który ogółem wyniósł ponad 49 %*. Bardzo nam zależało aby ze wsparcia w ramach naszego projektu mogli skorzystać podopieczni PCPR w tym właśnie os. niepełnosprawne oraz ich rodziny, wychowankowie rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo – wychowawczych i rodziny zastępcze co jak widać z powyższego wykresu nam się udało i z czego jesteśmy bardzo zadowoleni.
*Zgodnie z wytycznymi zawartymi w dokumencie Nabór projektów systemowych na rok 2012 dla Poddziałania 7.1.1. i 7.1.2., w którym czytamy: Projekt skierowany jest dla osób niepełnosprawnych w proporcji co najmniej takiej samej jak proporcja osób niepełnosprawnych będących klientami danego PCPR w stosunku do ogólnej liczby wszystkich klientów danego PCPR wg stanu na dzień 30.11.2011r.
Realizację projektu rozpoczynaliśmy dość nieśmiało bo zaledwie od 46 uczestników. Następne lata przyniosły duży wzrost liczby uczestników (szczegółowy przepływ beneficjentów przez projekt obrazuje poniższy wykres).
Płeć i wiek uczestników
Wśród osób uczestniczących w projekcie znalazło się 581 kobiet, które stanowiły i 570 mężczyzn (podczas rekrutacji zachowywaliśmy niezmiennie horyzontalną zasadę dotyczącą równości szans kobiet i mężczyzn).
Rysunek 2: Struktura BO wg wieku
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zastanych PEFS
Spośród wszystkich BO najwięcej znajdowało się w przedziale wiekowym 25-54 lata, stanowili oni bowiem 51% . Udział ludzi młodych (15-24 lata) w projekcie – grupy szczególnie zagrożonej wykluczeniem społecznym ze względu na jego dziedziczenie – był również znaczny. Najmniej liczną grupę stanowiły osoby w wieku powyżej 55 roku życia.
Poziom wykształcenia i status na rynku pracy
Rysunek 3: Poziom wykształcenia wg kategorii BO
Poziom wykształcania BO ma niewątpliwie wpływ na status na rynku pracy, który zilustrowano na poniższym wykresie.
Rysunek 4: Status na rynku pracy BO
Spośród wszystkich uczestników projektu najliczniejszą grupę stanowiły osoby nieaktywne zawodowo uczące się. Na kolejnym miejscu pod względem ilości znajdowały się osoby bezrobotne zarejestrowane w PUP najmniej liczną grupą są osoby zatrudnione. Spośród nich najwięcej znalazło zatrudnienie w gospodarstwach rolnych.
Miejsce zamieszkania
Analizując strukturę uczestników wg miejsca zamieszkania należy stwierdzić, że najliczniejszą grupę stanowią mieszkańcy gminy Jedwabne – 232 osoby. Wyróżniającą się pod względem liczby uczestników jest też gmina Piątnica z której w projekcie uczestniczyło 208 osób. Na kolejnych miejscach znajdują się odpowiednio pod względem liczby mieszkańcy gminy Wizna – 193 osoby, Łomża – 185 osób, Przytuły – 115 osób i Śniadowo – 69 osób. Znikomą liczbę stanowią mieszkańcy gminy Miastkowo – 58 osób, Nowogród – 50 osób, i Zbójna zaledwie 40 osób spośród wszystkich BO. Strukturę i przepływ uczestników w poszczególnych latach wg miejsca zamieszkania ilustruje poniższy wykres.
Rysunek 5: Miejsce zamieszkania BO wg gmin
Jak wyglądało uczestnictwo w projekcie w praktyce?
Przygotowanie i realizacja tak zaplanowanego uczestnictwa miało na celu zapewnienie optymalnego dostosowania wsparcia do potrzeb i możliwości uczestnika w projekcie.
Z jakich instrumentów aktywnej integracji korzystali najczęściej nasi podopieczni?
AKTYWIZACJA ZAWODOWA
konsultacje indywidualne oraz grupowe z doradcą zawodowym |
Podczas trwania siedmiu edycji projektu każdy uczestnik, w ramach diagnozy społeczno-zawodowej, był zobligowany do odbycia konsultacji z pracownikiem socjalnym, psychologiem oraz doradcą zawodowym w celu określenia swoich motywacji, potrzeb społecznych, predyspozycji zawodowych i opracowania ścieżki, która umożliwiłaby mu aktywizację społeczną i zawodową. Indywidualne podejście do każdego uczestnika wymuszało uwzględnianie w procesie aktywizacyjnym jego specyficznych potrzeb, predyspozycji, możliwości i zainteresowań społecznych i zawodowych. Przy planowaniu adekwatnego i kompleksowego wsparcia braliśmy pod uwagę szereg czynników.
W przypadku osób niepełnosprawnych czyli grupy szczególnie zagrożonej marginalizacją uwzględnialiśmy dodatkowe czynniki wpływające na ich sytuację na rynku pracy. Wśród najczęściej artykułowanych i zauważalnych barier wynikających z niepełnosprawności można wymienić: utrwalone postawy społeczne o charakterze dyskryminacyjnym, szczególnie ze strony pracodawców; bariery architektoniczne; subiektywne bariery psychologiczne samych uczestników obniżające motywacje do osiągnięć i utrudniające dostosowanie się do zmiennych warunków rynku pracy. Niejednokrotnie u osób niepełnosprawnych korzystających ze wsparcia były identyfikowane bariery uniemożliwiające podjęcie zatrudnienia i proponowane działania aktywizacyjne musiały uwzględniać ten fakt.
U osób długotrwale korzystających ze świadczeń pomocy społecznej obserwowaliśmy często wyuczoną i dziedziczoną bezradność w poruszaniu się na rynku pracy, z tego też względu zorganizowaliśmy cykl szkoleń grupowych, podczas których nasi beneficjenci mieli za zadanie nabyć umiejętności miękkie niezbędne na zmieniającym się rynku pracy i efektywnym funkcjonowaniu na nim.
589 uczestników projektu wzięło udział w grupowych szkoleniach pt. „Już wiem jak znaleźć pracę - kompetencje społeczne niezbędne na rynku pracy”. Podczas zajęć poruszana była problematyka dotycząca: pisania dokumentów aplikacyjnych, zachowania podczas rozmowy kwalifikacyjnej, sposobów wyszukiwania wolnych miejsc pracy, prawa pracy, elastycznych form zatrudnienia, zatrudniania osób niepełnosprawnych, pozyskiwania informacji niezbędnych do otwarcia/prowadzenia własnej działalności gospodarczej, analizy sytuacji na lokalnym rynku pracy.
AKTYWIZACJA EDUKACYJNA
kursy i szkolenia zawodowe |
Podczas siedmiu edycji realizacji projektu zrealizowaliśmy 56 kursów / szkoleń, których nazwy i liczba uczestników biorąca w nich udział, zostały zgrupowane w poniższe zestawienie :
Kursy Zawodowe 2008 – 2015:
W naszym zespole projektowym zdawaliśmy sobie sprawę z tego jak bardzo zróżnicowane są potrzeby jak i możliwości naszych uczestników dlatego zawsze podejmowaliśmy trud przygotowania procedur przetargowych nawet dla 1 osoby .
Wykonawcy wszystkich kursów zostali wyłonieni na drodze przetargów nieograniczonych których ogłosiliśmy w sumie 30, zgodnie z procedurą zamówień publicznych. Za każdym razem staraliśmy się aby organizacja szkoleń (termin, miejsce, intensywność zajęć, tryb prowadzenia zajęć etc.) była dostosowana do potrzeb uczestników, które były artykułowane podczas spotkań organizowanych przed ogłoszeniem przetargu.
Wybór podwykonawców jest najtrudniejszym momentem podczas realizacji projektu, bowiem ich wybór wpływa na jakość całej interwencji |
Niemal wszystkie kursy miały charakter stricte zawodowy. W związku z faktem, iż wielu z naszych podopiecznych miało utrudniony dostęp w dotarciu na rynek pracy dla 239 osób sfinansowaliśmy prawo jazdy kat B - jednakże osoby te były zobligowane do podniesienia / nabycia zawodowych umiejętności poprzez realizację kursu dodatkowego, co zwiększy niewątpliwie ich szanse na zdobycie zatrudnienia. Finansowanie kursów komputerowych (poziom podstawowy i średniozaawansowany) było uzasadnione z uwagi, iż brak kompetencji w zakresie sprawnego posługiwania się komputerem w obecnej dobie skutkuje nie tylko wykluczeniem cyfrowym, ale w konsekwencji również wykluczeniem społecznym jak i zawodowym.
Uczestnicy mieli szanse uczestniczyć w kilku kursach; w zależności od ich potrzeb, możliwości oraz zasobów czasowych jakimi dysponowali, zasobów finansowych, które wynikały z zawarcia kontraktu socjalnego przez danego uczestnika oraz posiadaną motywacją Z możliwości podniesienia kwalifikacji skorzystało łącznie 679 osób .
Z uwagi na fakt, iż w ramach projektu uczestnicy wybierali kursy dostosowane do ich indywidualnych potrzeb i predyspozycji, ocena poszczególnych szkoleń wypadały pozytywnie.
Sądzimy również, że nie bez znaczenia był fakt, że uczestnicy szkoleń otrzymywali zwrot poniesionych kosztów na dojazd na miejsce szkoleń.
Skierowanie i sfinansowanie staży zawodowych |
W latach 2013 – 2015 - 12 nieaktywnych zawodowo uczestników projektu (w wieku 15-30 lat) zostało skierowanych do odbycia stażu zawodowego.
Kierując je do odbycia stażu chcieliśmy nie tylko poprawić sytuację materialną tych osób, poprzez zatrudnienie w ramach staży, ale także wyposażyć je w takie umiejętności, by mogły odnaleźć się na lokalnym rynku pracy po zakończeniu udziału w projekcie. Młodzi ludzie, do 30 roku życia, dla których niejednokrotnie była to w ogóle pierwsza praca, mogli zdobyć doświadczenie, na którym pracodawcom zwykle bardzo zależy; uczyli się kultury pracy, odpowiedzialności za wykonanie powierzonych zadań.
AKTYWIZACJA SPOŁECZNA
Grupa Wsparcia
Rodzina jest w życiu oparciem, czymś co chroni, co daje siłę. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Łomży w roku 2009 utworzyło w ramach projektu „Razem ku samodzielności – Integracja społeczna i zawodowa osób zagrożonych wykluczeniem społecznym” realizowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Grupę Wsparcia dla rodzin wychowujących dzieci z różnego rodzaju niepełnosprawnością. Grupa Wsparcia funkcjonowała 4 lata tj. do roku 2012, przez ten czas w jej spotkaniach uczestniczyło 50 opiekunów dzieci z niepełnosprawnością oraz 87 dzieci w różnym wieku.
Pojawienie się w rodzinie dziecka niepełnosprawnego prowadzi do poważnych zmian w obrębie postaw i funkcji, a w szczególności działań opiekuńczo – wychowawczych. Dla rodziców jest to często silny szok psychiczny, tym bardziej, że często nie są do takiej sytuacji przygotowani. Problemem staje się sposób, w jaki rodzicom zostaje przekazana informacja o stanie dziecka oraz negatywne emocje wywołane zderzeniem oczekiwań rodziców z rzeczywistością, jak również dociekanie przyczyn choroby i niebezpieczeństwo wzajemnego obwiniania się o pojawienie się schorzenia czy dysfunkcji. Utrwala się stan narastającego lęku o zdrowie i rozwój dziecka, poczucie bezradności wynikające z braku informacji, poczucie osamotnienia, wstydu i braku akceptacji społecznej. Ponadto wzmaga się niepewność rodziców dotycząca właściwego rozumienia zachowania dziecka i adekwatnego reagowania. Akceptacja dziecka niepełnosprawnego wymaga wiedzy, profesjonalnego wsparcia, znacznego wysiłku i jest procesem długotrwałym.
Podstawą dobrego przystosowania społecznego jest akceptacja ze strony całego środowiska dziecka, a więc jego rodziców, rodzeństwa, rówieśników, sąsiadów i nauczycieli. Podstawowym zadaniem rodziców dzieci niepełnosprawnych jest organizowanie warunków sprzyjających rozwojowi samodzielności i niezależności. Otoczenie rodzinne osoby niepełnosprawnej musi mieć świadomość, że warunkiem optymalnej i skutecznej rehabilitacji jest zapewnienie realizacji potrzeb biologicznych, materialnych, psychicznych i społecznych tej osoby. Pełna akceptacja siebie samego z niepełnosprawnością jest pozytywnie stymulowana przez zaspokojenie potrzeby miłości, bezpieczeństwa i autonomii. Dzieci niepełnosprawne muszą czuć się kochane, potrzebne i niezagrożone. Dlatego też, niezależnie od rodzaju i stopnia niepełnosprawności każde dziecko powinno zostać systematycznie włączane w życie rodzinne i społeczne. Radość z poczucia własnej mocy i świadomość wykorzystania swojego potencjału psychofizycznego oraz rozszerzania zakresu możliwości stanowią silną motywację do podejmowania nowych wyzwań i pokonywania trudności wynikających z niepełnosprawności.
Przed rodzicami dzieci niepełnosprawnych stoją więc trudne, złożone zadania, wymagające ciągłego edukowania się, systematycznej pracy z dzieckiem oraz partnerskiego współdziałania z nauczycielami, pedagogami , psychologami oraz ze specjalistami z zakresu leczenia i rehabilitacji. Przyjęcie takich standardów działania jest podstawą osiągnięcia sukcesu, jakim jest wychowanie dziecka usamodzielnionego, prawidłowo przystosowanego do życia z niepełnosprawnością, akceptującego siebie samego i otaczającą rzeczywistość, które jako dorosły potrafi żyć niezależnie i aktywnie w swoim otoczeniu.
Naszym podopiecznym z Grupy Wsparcia, w ramach naszego projektu, zaproponowaliśmy:
Celem wszystkich naszych spotkań było budowanie w grupie integracji, poczucia bezpieczeństwa oraz rozwijanie wzajemnego zaufania, w związku z czym połączyliśmy wspólny odpoczynek i zabawę z zajęciami psychoedukacyjnymi.
Wiedza o uprawnieniach jest niematerialną formą wsparcia, która nie tylko bardzo pomaga, ale też uczy samodzielności w dbaniu o rozwiązywanie swoich problemów. Duża i wciąż rosnąca liczba zmieniających się często przepisów sprawia, iż coraz częściej potrzebujemy rzetelnej, aktualnej informacji i porady prawnej lub obywatelskiej, podanej w sposób prosty i przejrzysty, a przy tym całkowicie bezpłatnie.
W czasie realizacji projektu 905 uczestników projektu skorzystało z indywidualnego poradnictwa specjalistycznego, w tym z poradnictwa prawnego i z poradnictwa z psychoterapeutą
KOLONIE
Niezmiennym zainteresowaniem cieszyły się też organizowane przez nas dla dzieci uczestników projektu kolonie.
Z letniego wypoczynku skorzystało ogółem 58 dzieci które miały szanse spędzić część wakacji w pięknych nadmorskich miejscowościach takich jak np. Rowy, Gdańsk czy Rzucewo nad Zatoką Pucką oraz w górach w urokliwym Poroninie.
DZIAŁANIA INTEGRACYJNE - PIKNIK
Podstawowym celem Pikniku jest integracja środowisk osób zagrożonych wykluczeniem społecznym w tym niepełnosprawnych, dobra zabawa, promocja nowych metod pracy z osobami niepełnosprawnymi oraz prezentacja ich prac i osiągnięć. Ważnym elementem było także uwrażliwienie osób zamieszkujących Powiat łomżyński na potrzebę pomocy wszystkim ludziom potrzebującym wsparcia i opieki.
Pozostałe cele to: przywrócenie nadziei na życie w normalności wśród społeczeństwa, dawanie wsparcia, podnoszenie własnej wartości.
Poprzez organizację Pikniku Integracyjnego chcieliśmy zwrócić szczególną uwagę na potrzeby beneficjentów, do których skierowany był nasz projekt jest oferta. Wśród najważniejszych potrzeb wskazujących na konieczność realizacji w/w zadania wymienić należy:
Piknik dawał także szanse na nawiązanie kontaktów i wymianę doświadczeń.
AKTYWIZACJA ZDROWOTNA
indywidualne zajęcia rehabilitacyjne |
W ciągu siedmiu edycji projektu z indywidualnych zajęć rehabilitacyjnych skorzystało 330 osób niepełnosprawnych oraz 87 opiekunów. Zajęcia zostały zorganizowane w urokliwych miejscowościach, który położone są nad pięknym Bałtykiem.
Ośrodki zaproponowały uczestnikom wyjazdu wiele różnorodnych form rehabilitacji, dostosowanych do stopnia i rodzaju ich niepełnosprawności. Obok zajęć o charakterze rehabilitacyjnym, podczas turnusu był realizowany program integracji społecznej, który zapewniał poprawę kondycji psychicznej uczestnikom, a w konsekwencji również poprawę stanu zdrowia. Program wyjazdów rehabilitacyjnych dla naszych uczestników był tak konstruowany, by dzięki zastosowanym instrumentom mógł stać się istotnym elementem integracji społecznej.
Skierowanie i sfinansowanie terapii psychologicznej, rodzinnej lub psychospołecznej dla rodzin lub osób |
56 uczestników projektu skorzystało z psychoterapii indywidualnej - procesu, w którym uczestnik projektu pracuje z terapeutą nad problemem przez siebie wnoszonym. Tempo i kierunek owego procesu jest sprawa indywidualną, dostosowaną do potrzeb uczestnika i jego możliwości.
Z psychoterapii mógł skorzystać każdy, kto odczuwał taką potrzebę. Była ona stosowana m.in. w leczeniu zaburzeń psychicznych (depresja, fobie, zaburzenia odżywiania, etc) oraz w związku z problemami emocjonalnymi i społecznymi (konflikty w pracy i miejscu zamieszkania, niska samoocena, niepowodzenia, żałoba etc).
Realizacja wskazanych instrumentów aktywizacji zdrowotnej była zatem nieodzowna do skutecznego realizowania działań aktywizacyjnych z zakresu społeczno-zawodowego.
DZIAŁANIA INFORMACYJNO - EDUKACYJNE
Działania informacyjno - edukacyjne podejmowane w ramach projektu „Razem ku samodzielności…” miały na celu budowanie postaw zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałające dyskryminacji wobec osób zagrożonych z jakiegokolwiek powodu wykluczeniem społecznym.
Głównym celem działań takich jak konferencje, seminaria, publikacje biuletynów, których wydaliśmy do tej pory już 15 (wszystkie numery dostępne są na naszej stronie internetowej www.pcpr.powiatlomzynski.pl), poradnika dla osób niepełnosprawnych, udzielanie poradnictwa specjalistycznego w ramach Punktu Doradczo Konsultacyjnego oraz aktualizacja strony internetowej było zwiększenie świadomości społecznej odnośnie problemów społecznych, tj. aktywnej integracji społecznej i zawodowej, rodzicielstwa zastępczego, niepełnosprawności, przemocy w rodzinie itp. oraz działań jakie można podjąć, aby im przeciwdziałać jak również kształtowanie postaw aktywności społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz promocja nowoczesnych metod aktywizacji społeczno – zawodowej.
Z bezpłatnego poradnictwa specjalistycznego w Punkcie Doradczo Konsultacyjnym skorzystało ponad 400 osób.
Celem projektu było nie tylko dostarczenie informacji udzielenie doradztwa na tematy związane z palącymi problemami społecznymi, ale również zainicjowanie dyskusji na wybrane tematy oraz zachęcanie każdego z odbiorców naszych działań do podejmowania kroków na rzecz przeciwdziałania ich skutkom w życiu codziennym, tj. w domu, w pracy, w szkole, w lokalnym środowisku.
W ramach realizacji projektu prowadziliśmy kampanię informacyjno - edukacyjną na terenie całego powiatu. Swoją wiedzą i doświadczeniem wspierali nas eksperci, m.in. profesorowie wyższych uczelni.
Mamy nadzieję ze nasz Projekt przyczynił się do podniesienia świadomości społecznej w obszarze problemów, które poruszaliśmy oraz do budowania Kapitału społecznego rozumianego jako potencjał społecznego zaufania, współpracy, samoorganizacji i wzajemnej pomocy.
Realizacja projektu przez te wszystkie lata była niewątpliwie trudna, czasochłonna oraz wymagająca, ale przez to bardzo ciekawa. Nasze szkolenia organizowaliśmy z myślą o uczestnikach. Staraliśmy się na każdym kroku odpowiadać na ich potrzeby.
W trakcie realizacji projektu natknęliśmy się nie tylko na problemy związane z jego formalną realizacją; wyzwaniem okazała się złożona sytuacja poszczególnych uczestników. Oprócz prowadzenia działań projektowych, takich jak szkolenia, warsztaty, staże, trzeba było niejednokrotnie „prostować” codzienne życie poszczególnych beneficjentów.
Mamy poczucie że dzięki projektowi życie naszych podopiecznych zmieniło się często na lepsze. Nareszcie na ich twarzach było widać uśmiech i chęć do działania. Najcenniejsze jest to, że pomogliśmy wielu ludziom i sprawiliśmy, że chociaż części z nich żyje się lepiej.
Wszystko to było możliwe dzięki ogromnemu zaangażowaniu całego zespołu pracowników Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Łomży, wsparciu Instytucji Pośredniczącej tj. Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego konkretnie dyrekcji i pracowników departamentu Europejskiego Funduszu Społecznego, opiekunom naszego projektu, ekspertów i specjalistów wielu dziedzin, Instytutowi Szkoleń i Analiz Gospodarczych w Warszawie, kierownikom i pracownikom ośrodków pomocy społecznej oraz organizacjom pozarządowym.
Serdecznie dziękujemy za tę owocną współpracę. Dziękujemy starostom naszego powiatu, którzy zawsze wspierali nasze wysiłki w realizacji kolejnych edycji projektu; Panu Krzysztofowi Kozickiemu, Panu Lechowi Markowi Szabłowskiemu oraz Pani Elżbiecie Parzych.
Zadowolenie i satysfakcja uczestników jest dla nas najcenniejszą nagrodą!
Osobistą satysfakcję przynosił nam fakt włączania się naszych uczestników w życie społeczne oraz znajdowania pracy przez kolejnych uczestników. Dzięki temu wiemy, że nasza praca miała sens.
Edward Jarota
Dyrektor PCPR w Łomży
Izabella Grochowska
Kierownik projektu